Zakon biednych rycerzy Chrystusa i świątyni Salomona
Historia bractwa Templariuszy jest ściśle związana z krucjatami. Wkrótce po zwycięstwie pierwszej krucjaty (1099) i utworzeniu królestwa jerozolimskiego oraz jego lenn do Ziemi Świętej napływały duże rzesze pielgrzymów i ludzi żądnych wrażeń z Europy Zachodniej. Wkrótce okazało się jednak, że nieliczni rycerze nie są w stanie uchronić rosnącej liczby pielgrzymów przed atakami muzułmanów z okolicznych egipskich i tureckich emiratów. Łacińską odpowiedzią na to zjawisko było powołanie zakonów rycerskich.
W 1119 roku prawie nie znana postać Hugon z Payens w Szampanii wraz ze swym przyjacielem Gotfrydem z Sain-Omer utworzyli bractwo rycerskie, początkowo tylko ośmioosobowe, które chciało zapewnić ochronę pielgrzymom wędrującym między Jerozolima i Jaffą. Dla tej pobożnej działalności otrzymał pozwolenie i opiekę zarówno Baldwina II, jak i jerozolimskiego patriarchy. Do małej grupy rycerzy przyłączyli się wkrótce inni i sława ich szybko dotarła do Europy. W ten sposób z niepozornych początków powstała organizacja, która 10 lat później (1128) otrzymała swoją regułę na synodzie w Troyes pod patronatem samego świętego Bernarda z Clairvaux.
W nowym zakonie dotychczasowe zwykłe reguły zakonne były tak ułożone, aby czyniły zadość potrzebie świętej walki przeciw muzułmanom. W regułach tych pozostał nakaz osobistego ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, jednak zamiast kontemplacji i pracy fizycznej został wprowadzony nakaz walki w służbie Boga i Kościoła.
Król jerozolimski Baldwin II pozwolił, by nowe bractwo miał swoją siedzibę w części pałacu przy jerozolimskiej świątyni Salomona. Stąd też przyjął on nazwę: Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona – templariuszy. Owo zawarte w nazwie ubóstwo symbolizował herb zakonu: dwóch rycerzy tak biednych, że muszą jechać na jednym koniu. Ubiorem templariuszy stały się białe płaszcze z ciemnoczerwonymi krzyżami.
Templariusze zasilani licznymi nowymi akcesami rycerzy do swych szeregów i nadaniami możnych feudałów Lewantu, którzy widzieli w nich świetnego sojusznika w walce z muzułmanami, szybko rośli w siłę.
Mając regularną, dobrze wyszkoloną armię (w przeciwieństwie do pospolitego ruszenia świeckiego rycerstwa feudalnego) szybko stali się czołową potęgą militarną Bliskiego Wschodu, rywalizując skrycie z innym zakonem rycerskim – joannitami.(O ile templariusze rekrutowali się głównie spośród rycerstwa i feudałów pochodzenia francuskiego, to wśród joannitów dominowali Włosi). Chociaż sercem Bractwa pozostawała Ziemia Święta, otrzymał on także liczne nadania w innych krajach.
Najliczniejsze posiadłości we Francji Templariusze mieli w Burgundi. W Anglii pierwsza świątynia templariuszy, Temple of London, została wybudowana już w latach 1128-29: był to wielki kompleks składający się z ogrodu, sadu, cmentarza, budynków mieszkalnych i okrągłego kościoła – podobne ośrodki szybko zaczęły powstawać w innych miastach europejskich, służąc m.in. za punkty naboru Zakonu, ale nie tylko. W Hiszpanii Templariusze pojawili się w 1131 roku, kiedy to król Alfons I nadał im pierwsze przywileje w zamian za pomoc w walce z Maurami. Wkrótce zakon posiadał pewną ilość ziemi w Aragonii, Katalonii i Andaluzji, na terytoriach odebranych muzułmanom. We Włoszech posiadłości i kościoły Templariuszy były stosunkowo nieliczne i skupiały się w tradycyjnych miejscowościach portowych utrzymujących kontakty z Lewantem.
Pomimo wielkich posiadłości w Europie, losy templariuszy były związane przede wszystkim z Palestyną i Syrią. Pierwszy okres świetności zakonu trwał do lat 80. XII wieku. Końcem okazała się przegrana wojna krzyżowców z muzułmańskim władcą Egiptu, Saladynem – tragiczna bitwa pod Huttinem (1187) oznaczała nie tylko śmierć z bronią w ręku wielu wielkich templariuszy, ale również upadek królestwa jerozolimskiego i poważny kryzys zakonu. Chociaż na przełomie XII i XIII wieku udało się krzyżowcom przy walnej pomocy templariuszy odzyskać niektóre stracone ziemie i nawet odtworzyć królestwo jerozolimskie, to szybko znów stało się jasne, że ostateczna utrata Ziemi Świętej jest tylko kwestią czasu.
Templariusze nadal uczestniczyli w zaciętych zmaganiach z siłami islamu w Syrii i Palestynie (m.in do 1244 templariusze władali swoimi posiadłościami wokół świątyni Salomona w Jerozolimie) to jednak władze zakonu zadbały o rozbudowę posiadłości i organizacji zakonnej poza Lewantem. Upadek Akki w 1291 roku oznaczał koniec obecności Templariuszy (a więc także templariuszy) w Ziemi Świętej. Templariusze wycofali się na Cypr, ale od tej pory większość swej uwagi zaczęli skupiać na działalności w Europie Zachodniej. W tym czasie zakon był u szczytu swej finansowej potęgi. Choć poszczególnych templariuszy nadal obowiązywały śluby skromności, to jednak jako całość zakon władał znacznymi środkami finansowymi pochodzącymi z posiadanych wsi i łupów wojennych, a także działalności typowo handlowej.
Koniec bractwa nadszedł szybko i niespodziewanie. W październiku 1307 roku król Francji Filip rozkazał aresztować wszystkich przebywających na terytorium jego państwa Templariuszy i skonfiskować ich całą własność, oskarżając zakon o bluźnierstwo, herezję i bezprawne działanie. Prawdziwym powodem była chęć króla francuskiego podreperowania nadszarpniętego przez liczne wydatki budżetu i zdobycia środków na nowe wojny. Sąd nad Templariuszami trwał 7 lat. Dzięki zręcznej polityce Filipa, który stał się obrońcą wiary przed heretykami i bluźniercami, papiestwo nie było w stanie obronić Bractwa, tym bardziej, że w wyniku tortur wielu braci i rycerzy zakonnych więzionych przez Filipa przyznało się do zarzucanych (nieraz absurdalnych) zbrodni. W końcu, sąd papieski musiał zatwierdzić wyroki sądów królestwa Francji skazujące Bractwo: zakon został skasowany, a dwaj jego przywódcy, Jacques de Molay i Gotfryd de Charney spłonęli na stosie w Paryżu w marcu 1314.
Źródło: Dworak Iwona – Templariusze